▪ مراعات اضعف مأمومین

یکی از چیزهایی که از امام جماعت مطلوب می‌باشد آن است که وی مراعات حال اضعف مأمومین را بنماید.

مرحوم آیةالله‌العظمی‌ خویی قدس‌سره و دیگر مراجع تقلید می‌فرمایند: «إن المطلوب من الإمام مراعاة أضعف المأمومین.» (موسوعة الامام الخویی/14/128) یعنی خوب است امام جماعت، رعایت حال ضعیف‌ترین مأمومین را نموده نماز را از جهت کند و تند خواندن، طوری بخواند که حال ضعیف‌ترین مأمومین، موردنظر وی باشد.

▪ شک امام و مأموم

فقها می‌فرمایند: اگر امام جماعت در شماره رکعت‌هاى نماز شک کند مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنان‌چه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعت‌هاى نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید. (توضیح‌المسایل محشی/1/ 647)

▪ نماز بعد از افطار

خواندن نماز، در اول وقت، مورد سفارش همه فقها می‌باشد؛ ولی در عین حال می‌فرمایند: مستحب است روزه‌دار نماز مغرب و عشا را پیش از افطار کردن بخواند؛ ولى اگر کسى منتظر اوست یا میل زیادى به غذا دارد که نمى‌تواند با حضور قلب نماز بخواند، بهتر است اول افطار کند ولى به قدرى که ممکن است نماز را در وقت فضیلت آن به‌جا آورد. (توضیح‌المسایل محشی/1/969)

▪ غصب

غصب و تصرف بدون اذن در اموال دیگران، علاوه بر این‌که حرام است، سبب می‌شود که نماز در آن، باطل باشد.

در حکم مزبور، بین موارد زیر تفاوتی وجود ندارد:

1 چیز غصب شده، مکان باشد یا لباس و امثال این دو، که عبارت باشد از هر چیزی که عرفا تصرف در ملک دیگران محسوب شود.

2 خود غاصب در مغصوب، نماز بخواند یا هر شخص دیگری غیر از مالک.

3 مکان غصب شده، زمین باشد یا تخت و فرش و امثال این دو. (توضیح‌المسایل محشی/1/482)

4 محل غصب شده، مکان باشد یا فضا؛ مانند این‌که شخصی بالکن منزلش را در فضای زمین همسایه ایجاد کرده باشد و بخواهد روی آن بالکن نماز بخواند.

5 اصل ملک، مال دیگری باشد یا منافعش. بر این اساس، چنان‌چه شخصی ملکی را اجاره کرده، دیگری نمی‌تواند بدون اجازه مستأجر وارد آن ملک شود. نکته جالب در این مورد این است که فقها می‌فرمایند: حتی اجاره دهنده ملک، پس از عقد اجاره، لازم است برای ورود و هر تصرفی از مستأجر، اجازه دریافت کند؛ در غیر این صورت مرتکب حرام شده و اگر نماز هم بخواند، نمازش باطل است؛ چراکه با عقد اجاره گرچه اصل ملک، مال مالک است؛ ولی منافع آن به مستأجر واگذار شده است.

▪ اماکن عمومی

کسی که در اماکن عمومی، جا گرفته، نسبت به آن مکان، حق اولویت پیدا کرده و دیگری نمی‌تواند جای او را بگیرد؛ بر این اساس، چنان‌چه دیگری جای او را بگیرد و در آن‌جا نماز بخواند، نماز او محل اشکال است؛ گرچه اصل آن مکان، ملک کسی نمی‌باشد.

مثلاً فقها می‌فرمایند: کسى که در مسجد نشسته است، اگر دیگرى جاى او را غصب کند و در آن‌جا نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب، باید نماز خود را دوباره در محل دیگرى بخواند. (توضیح‌المسایل محشی/1/483)

تهیه و تنظیم: حجةالاسلام والمسلمین سیدجعفر ربانی